Ressam bir resme başlar, o veya bu sebeple başladığı andaki duygu ve düşüncelerini değiştirip veya bazen geliştirip aynı tuval üzerinde yeni bir şeyler çizmeye devam eder. Eser ilk tasarlanandan farklı bir yöne evrilmiştir. Ancak alt katmanlarında eski izler zamanla kendini gösterir. Kimyadır bu, zamana yenilir, gizlenen alt çizimler ortaya çıkar. Bu duruma ''pentimento'' diyoruz. Aynı Picasso'nun 'yaşlı bir gitarist eserinde olduğu gibi. Bu resim şu anda Chicago Sanat Enstitüsü'nde Helen Birch Bartlett Anıt Koleksiyonu'nda yer alıyor. 
 

Ben ''pentimento'' kelimesi ile ilk kez Tomris Uyar'ın ''Otuzların Kadını'' adlı öykü kitabında karşılaştım. Etimolojisine bakarsak İtalyanca "pentirsi" sözcüğünden türetilmiştir. Türkçeye İtalyancadan çevirirsek ''pişmanlık'' , ''tövbe'' anlamında kullanılır. Sanat literatüründe 'sanatçı pişmanlığı' olarak da tanımlayanlar mevcut. 

​

Pentimento, biz fanilerin hayatındaki geçmiş yaşanmışlıkların bir şekilde şimdiye tezahürünü simgeler. Sanatını icra etmeye çalışan ressam da en az insan evladının hayat karşısındaki acemiliği gibi amatördür. Hayatlarımızda ileri yaşlarda tesir eden olgunluk, belirsiz iç huzur ve deneyimlemekten vazgeçmeme duygusu bu acemi kalabilen ruhtan gelir. Nerede bir abartılı tepki varsa, orada üzeri kapatılmış bir yara, belki üstü örtülmüş bir travma, unutulmuş bir acı hatta acıtan ve ısıran bir suçluluk hali olduğunu biliriz. 

​

Pentimento Klübü üyeleri hatalarını birer deneyim olarak kaydeder, hayatın belirli evrelerinde yeni bir sayfa açtım diye baştan başlamaz, akıştadır, olanı unutmaz, iyi anılar kötü anılar gibi tanımlarla kayıt atmaz. Deneyimi tutar, sınavı bilir, heyecanını yol boyu kalbinde tutar, her ne yaşanmış olursa olsun kendisi olmakta ısrar eder. 

​

"Bir gün geriye dönüp baktığınızda mücadele yıllarınız, sizin en güzel zamanlarınız olarak hatırlanacaktır," der Sigmund Freud.

​

Aslı Öztap, 20.07.2025